Tết là mùa kinh doanh cao điểm nhưng năm nay, doanh nghiệp không dám sản xuất, dự trữ hàng nhiều do sức mua trong nước và thế giới đều yếu.
Ông Phạm Xuân Hồng – Chủ tịch Hội Dệt May Thêu Đan TPHCM – cho biết, đơn hàng của ngành may mặc đã giảm sút từ tháng 7/2025 do ở mùa thấp điểm của thị trường toàn cầu và do các rào cản thuế quan ở các thị trường trọng điểm. Bước sang quý IV/2025, đơn hàng có dấu hiệu hồi phục nhưng không mạnh mẽ.
Theo ông, thách thức lớn nhất không phải là thiếu đơn hàng mà là sự thay đổi yêu cầu đối với đơn hàng. Do người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, các đối tác quốc tế ngày càng có những yêu cầu khắt khe hơn về mẫu mã, xé nhỏ đơn hàng. Thay vì đặt 50.000-100.000 sản phẩm mỗi đơn, nay mỗi đơn chỉ khoảng 3.000 sản phẩm. Điều này khiến doanh nghiệp xuất khẩu bị giảm năng suất và tăng chi phí quản lý. Việc Mỹ – thị trường nhập khẩu hàng dệt may quan trọng của Việt Nam – giảm hoặc chậm đặt hàng do các vấn đề về thuế và lãi suất đã tạo ra hiệu ứng tiêu cực dây chuyền lên các thị trường khác.
Ông cho hay, tình trạng lạm phát, xung đột thương mại và chiến tranh càng khiến người tiêu dùng cẩn trọng trong chi tiêu, lựa chọn sản phẩm kỹ lưỡng hơn. Do vậy, ngành dệt may khó đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 10% như đã đề ra cho năm 2025. Trong khi đó, thị trường nội địa cũng không mấy sôi động. Nhiều người tiêu dùng Việt Nam chuộng hàng may nhanh đến từ Trung Quốc do có kiểu dáng đa dạng, giá rẻ. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp không dám chuẩn bị lượng hàng tết dồi dào như mọi năm.
Ông Phạm Thanh Bình – Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Thực phẩm Bích Chi – cho biết, sức mua trong nước không mấy khả quan, Bích Chi vẫn kỳ vọng sức tiêu thụ hàng tết tăng khoảng 10% – mức tăng khiêm tốn hơn nhiều so với các tết trước. Theo ông, giá nguyên vật liệu đầu vào hiện tại khá ổn định và không gây áp lực lên chi phí. Thách thức chính mà Bích Chi và các doanh nghiệp khác đang phải đối mặt nằm ở khâu tiêu thụ, cụ thể là sức mua bết bát. Do vậy, dù nguồn vốn ngân hàng dồi dào, lãi suất vay thấp, công ty cũng không có nhu cầu vay.
Ông Nguyễn Chánh Trung – Giám đốc Công ty TNHH Gạo Hưng Việt – thông tin, năm nay, thị trường gạo nội địa ổn định về nguồn cung và giá cả là do xuất khẩu không thuận lợi, một số thị trường truyền thống như Philippines giảm và tạm ngừng nhập khẩu. Số đơn đặt mua gạo, bột gạo để sản xuất bún, bánh, phở của các doanh nghiệp trong nước cũng không nhiều.
Theo ông Nguyễn Hữu Nam – Phó giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh TPHCM – giải pháp căn cơ nhất để kích thích tiêu dùng là giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp, đồng thời tìm cách cải thiện thu nhập của người lao động.
Ông nhận định, suy giảm kinh tế là tình trạng chung của toàn cầu, khiến xuất khẩu giảm, doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, người lao động thiếu việc làm, giảm thu nhập. Hệ quả tất yếu là sức mua nội địa suy yếu, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Do đó, phần lớn khó khăn về kinh tế hiện nay của Việt Nam có liên quan đến thị trường xuất khẩu. Trong khi đó, các chương trình xúc tiến thương mại trong nước chưa đủ sức tạo ra chuyển biến lớn. Một số doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng thị trường sang khu vực Nam Mỹ, Trung Đông nhưng thị phần, tỉ trọng hàng hóa ở những thị trường này vẫn còn rất nhỏ.
Đồng quan điểm, bà Cao Ngọc Dung – Chủ tịch Hội Nữ doanh nhân TPHCM (HAWEE) – cho rằng, để kích cầu tiêu dùng, giải pháp then chốt là nâng cao thu nhập thực tế của người dân. Một trong những đòn bẩy hiệu quả và kịp thời nhất là đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Khi được đưa vào nền kinh tế, luồng tiền này sẽ kích thích các hoạt động sản xuất, dịch vụ liên quan, tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực. Các chương trình xúc tiến thương mại chưa thực sự thu hút được sự tham gia rộng rãi của cộng đồng doanh nghiệp càng cho thấy trọng tâm cần giải quyết là tăng thu nhập và kích thích đầu tư công.
Xuất khẩu thủy sản vẫn ổn định và tăng trưởng
Lượng thủy sản xuất khẩu vào thị trường Mỹ được dự báo sẽ giảm dần vào quý IV/2025 do những tác động từ thuế quan và sự hạn chế nhập khẩu tôm và hải sản. Tuy nhiên, lũy kế cả năm, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ vẫn tăng trưởng nhờ các quý trước tăng. Cả ngành sẽ đạt giá trị xuất khẩu 10 tỉ USD trong năm nay nhờ sự tăng trưởng đều ở các thị trường khác ngoài nhóm thị trường mục tiêu.
Năm 2025, trong nhóm 4 thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam lớn nhất, Trung Quốc lần đầu tiên vượt qua Mỹ với kim ngạch trên 1,4 tỉ USD, chiếm 21% thị phần, tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, tôm chiếm 40% tổng giá trị xuất khẩu vào Trung Quốc, riêng tôm hùm đem lại trên 500 triệu USD. Những thị trường trước đây chưa được khai thác mạnh thì năm 2025 đã được các doanh nghiệp Việt khai thác để bù đắp cho thị trường Mỹ. Cụ thể, nhóm các thị trường trong khối các nước đã ký Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) liên tục tăng trưởng ở mức 25%, đem lại gần 2 tỉ USD, góp phần ổn định xuất khẩu năm 2025. Thị trường Brazil, ASEAN, Nga, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc cũng ổn định hoặc có tăng trưởng.
Nhóm hàng chế biến sâu tiếp tục được ưa chuộng và đây là giải pháp cho các doanh nghiệp Việt Nam trước các biến động và sự cạnh tranh. Những mặt hàng mang thương hiệu Việt Nam, chỉ có Việt Nam sản xuất vẫn tiếp tục gia tăng đơn hàng.
Bà Tô Thị Tường Lan – Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP)